Վանի թագավորությունը գոյութոյուն է ունեցել Հայկական լեռնաշարհի տարածքում մ․թ․ա․ 9-6-րդ դարերում։ Թագավորթության իշխանությունները տարիների ինթացքում երկրին անվանել են “Բիայնիլի”, “Նաիրի”, երբեմն էլ “Ուրարտու”, Աստվածաշչում նրա անունը հիշատակվում է որպես “Արարատյան թագավորություն”։ Թագավորության հիմնադիր և առաջին արքան եղել է Արամեն, ով կառավարել է մ․թ․ա 860-840 թվականներին։ Արամեի մասին տեղեկությունը պահպանվել է Ասորեսանի թագավոր Սալմանասար Գ-ի արձանագրություններում։ Արամեին հաջորդել է Սարդուրի Ա-ն, ով մ․թ․ա․ 830-ականներին բավականին հզորացրել է երկիրը և հիմնել է Վան մայրաքաղաքը Վանա լճի ափին, որտեղից էլ առաջացել է թագավորթույան անվանումը։ Վանի թագավորությունը իր հզորացման գագաթնակետին է հասցրել Արգիշտի Ա-ն, ով գահակալել է մ.թ.ա. 786-764։ Նա կազմակերպել է տարատեսակ արշավանքներ դեպի այլ երկրներ, մեծամասնությամբ Ասորեստան։ Նա իվերջո շրջափակել էր Ասորեստանը և Ասորեստանում սարսափում էին նրա մասին խոսելիս։ Նրա գահակալմանը շարունակում է նրա որդի Սարդուրի Բ-ն, ով շարունակում է տարածքային նվաճումները, իսկ Սարդուրի Բ-ից հետո սկսել է թագավորության անկումը։ Թագավորության վերջնական անկումն եղել է մ․թ․ա 590 թվականին։
Վանի Թագավորության զինված ուժեր
Թագավորության հիմնական զորքը եղել է արքունի մշտական զորաբանակը, որը պարունակում էր մոտ 50 հազար միավոր։ Զորքը տեղակայվել է արքունական բերդերում, ամրոցներում և սահմանային զորանոցներում։ Պատերազմի ժամանակ զորքին միացել էն իշխանների զորամասերը, տարբեր խավերից կազմած բանակը և հաճախ միացել են դաշնակից երկրների զորքերը։ Մարտիկների մեծ մասը զինվել են պողպատե սրերով, դաշույններով, նիզակներով, տեգերով, կացիններով և զրահավորվել մետաղապատ լանջապանակներով, բրոնզե սաղավարտներով և վահաններով։ Բանակը բախկացած է եղել սակրավորներից, սուսերավորներից, նիզակավորներից, աղեղնավորներից, հետախույզներից։
Ստյոպա Քերոբյանի բլոգ 